Page 33 - Kuran Yolu Meal bildinmi bildinmi.com

GİRİŞ

bazı âlimler “Nazarî olarak câizdir, fakat böyle bir örnek yoktur” tezini
savunmuşlar; neshin gerçekleşmiş bulunduğuna örnek olarak çoğunluğun
gösterdiği âyetleri farklı yorumlamışlar, arada çelişki bulunmadığını ileri
sürmüşlerdir.
Neshin gerçekleştiğini iddia edenlerden bir kısmı sayıyı hayli kabartır-
ken Ebû Bekir İbnü’l-Arabî (ö. 543/1148), Süyûtî (ö. 911/1505) gibi âlim-
ler sayıyı yirmiye, çağdaş âlimlerden Faslı Hâcevî on ikiye, Hindistanlı Şah
Veliyyullah (ö. 1176/1762) beşe kadar indirmişlerdir (Veliyyullah, el-Fev-
zü’l-kebîr, s. 21 vd., 56; Hâcevî, el-Fikrü’s-sâmî..., I, 34 vd.; örnekler için
bk. Hayrettin Karaman, İslâm Hukuk Tarihi, s. 62 vd.).
Şah Veliyyullah’ın mensuh olduğunu kabul ettiği beş âyetten üçü
Resûlullah’la ilgilidir. Bunlardan biri ona mahsus evlenme hakkı, diğe-
ri de yine bağlayıcılığı kendilerine özgü olan gece namazı (teheccüd)
konusundadır; üçüncüsü ise onunla gizli bir şey konuşmak isteyenlerin
önceden fukaraya sadaka vermelerini isteyen âyettir (Mücâdele 58/12).
Bu üç âyetin mensuh olduğu kabul edilse bile –ki, bu da tartışmaya açık-
tır– ümmeti alıştırarak din kurallarını koyma gerekçesiyle bunların bir
ilgisi yoktur; Hz. Peygamber’in hayatı ve hayatta olduğu dönemle ilgilidir.
Geriye iki âyet kalmaktadır:
1. Bakara sûresinin 180. âyeti. Ana-babaya ve akrabaya mâkul ölçüde bir
malın vasiyet edilmesini isteyen bu âyetin hükmünü miras âyetinin (Nisâ
4/11-12) kaldırdığı iddia edilmektedir. Halbuki miras âyetinin kendile-
rine belirli pay getirdiği akraba dışında kalanlara vasiyet mecburiyetini
devam ettirdiğini, vasiyet âyetini kapsamını daraltarak yürürlükte bırak-
tığını düşünmek, âyetleri böyle yorumlamak ve uzlaştırmak mümkündür.
2. Enfâl sûresinin 65. âyetinde müminler savaşa teşvik edilmiş, bir müs-
lümana karşı on düşmanla vuruşsalar bile galip gelecekleri bildirilmiş;
66. âyette ise sayı azaltılarak ikiye karşı bir oranında olsalar bile savaşı
kazanacakları ifade edilmiştir. Bu âyetlerden ikincisinin birincisini nes-
hettiğini söyleyenlere biz katılmıyoruz. Çünkü savaşta asıl olan kazanma
ihtimali veya savaşa girme zaruretidir, bunlar da durum ve şartlara göre
her zaman değişebilir (ayrıca bk. 2/106).

35