Page 177 - Kuran Yolu Meal bildinmi bildinmi.com

2 / BAKARA SÛRESİ · 104 – 108

su olabilir. Ortadan kaldırılan hükme mensuh, onu ortadan kaldırana da
nâsih denir.
Prensip olarak neshin aklen mümkün olduğu, ayrıca diğer dinlerde de
fiilen meydana geldiği hususunda görüşbirliği vardır. Nitekim Tevrat’ın
bazı hükümleri İncil ile yürürlükten kaldırılmıştır. Aynı şekilde Tevrat ve
İncil’deki hükümlerin bir kısmı da Kur’an-ı Kerîm tarafından değişti-
rilmiş veya kaldırılmıştır. Ayrıca Hz. Peygamber’in kabir ziyaretiyle ilgili
hadislerinde olduğu gibi İslâm’ın gelişme sürecine bağlı olarak önceki bazı
hükümler sonradan değiştirilmiştir. Ancak Kur’an-ı Kerîm’de neshedil-
miş âyetler bulunup bulunmadığı konusu tartışmalıdır. İslâm bilginleri-
nin çoğunluğu bâzı âyetlerin sonradan gelen başka âyetler veya hadislerle
neshedildiğini savunurken bazı âlimler de bu görüşü reddetmişlerdir. Bu
arada Kur’an’da neshi mümkün görenler de mensuh âyetlerin sayısıyla
ilgili olarak 5 ile 200 arasında değişen farklı rakamlar ileri sürmüşlerdir.
Daha çok son dönem İslâm bilginlerinin tercih ettiği ve bizce de isabetli
olan anlayışa göre bir konuda iki farklı hüküm içeren iki âyetten, sonra
gelenin –nihaî bir düzenleme getirme amacının açıkça anlaşıldığı durum-
lar dışında– öncekinin hükmünü tamamen ortadan kaldırdığını kabul
etmek yerine, her iki âyetin de kendi şartlarında geçerli ve yürürlükte
olduğunu, hangisinin indiği şartlar mevcutsa onun hükmünün uygulan-
ması gerektiğini, böylece duruma göre birinin veya ötekinin uygulanabi-
leceğini, eğer birinin şartları artık sonsuz olarak tekrar doğmazsa pratikte
o hükmü uygulamaya da imkân bulunmayacağını düşünmek daha isabet-
li görülmektedir (nesih hakkında ek bilgi için ayrıca bk. “Tefsire Giriş”
bölümü, “I. Kur’an-ı Kerîm F Nesih” başlığı).
“Unutturursak” diye çevirdiğimiz “nünsi(hâ)” fiiliyle ne kastedildiği
konusunda farklı yorumlar yapılmıştır. Şevkânî’nin özetlediği bilgilere
göre söz konusu fiili “nense (hâ)” şeklinde okuyanlara göre âyette bu fiil,
“(neshedilmesini) ertelersek” anlamında kullanılmıştır. Bizim de tercih
ettiğimiz “nünsi(hâ)” şeklindeki okunuşa göre bu ifade, “... o âyeti (değiş-
tirmeden, neshetmeden) olduğu gibi bırakırsak” veya “o âyetin yürür-
lükten kaldırılmasına izin verirsek” şeklinde açıklanmıştır. Şevkânî,
son yorumun, “lugat ve nazar ehlinin çoğunluğunun üzerinde birleştiği
yorum” olduğunu söyler (Başka yorumlar için bk. Şevkânî, I, 138-139).
Buradaki “unutturma” ifadesiyle, geçmiş dinlere ait kitaplarda bulunan

179