Page 14 - Kuran Yolu Meal bildinmi bildinmi.com

GİRİŞ

rüyalardır, bunu mümin görür veya ona gösterilir” (Buhârî, “Ta‘bîr”, 20;
Müslim, “Salât”, 207-208). Bu maddede geçen vahiy de ilham mânasında-
ki vahiydir. Hz. Peygamber’e vahiy sâdık (doğru çıkan) rüyalarla başlamış-
tır. Ancak onun gördüğü rüyaları diğer müminlerin gördükleri rüyalar-
la karıştırmamak gerekir. Çünkü Hz. Peygamber’in vahiy mahiyetindeki
rüyasının sabah aydınlığı gibi açıkça doğru çıktığı hadiste bildirilmiştir
(Buhârî, “Bed’ü’l-vahy”, 3; ayrıca bk. İbn Kayyim, Zâdü’l-me’âd, I, 78-80).
Şûrâ sûresinin 51. âyeti, vahyin yukarıda geçen bütün şekillerini ihti-
va etmektedir: “Herhangi bir insanla Allah’ın konuşması ancak vahiy ile
veya perde arkasından ya da bir elçi gönderip izniyle dilediğini vahyet-
mesi şeklinde olabilir.” İlham ve rüya yoluyla olanlar “vahiy ile” kısmına
girer. Programlama insana değil diğer bazı varlıklara ait olmakla beraber
bunun için “Rabbin bal arısına ilham etti” (evhâ) ifadesi kullanıldığından
(Nahl 16/68), o da bu kategoriye dahildir. Getireni görmeden sözü işitme
şekli “perde arkasından” kısmına, Cebrâil’in belli bir şekle girerek ilâhî
sözü ulaştırması “bir elçi gönderip...” kısmına aittir (Râgıb el-İsfahânî,
el-Müfredât, “vhy” md.).
Kur’an-ı Kerîm’de vahiy hem sözlük anlamında hem de terim olarak
kullanılmıştır. Allah’ın vahyinin bütün çeşitlerini içine alan bir tanım
vermek gerekirse “Vahiy, yüce yaratıcının genel olarak varlıkları, dilediği
özelliklere ve hareket tarzlarına göre programlaması, özel olarak da insan-
lara ulaştırmak istediği ilâhî emir, yasak ve haberlerin tamamını vasıtalı
veya vasıtasız bir tarzda, gizli ve süratli bir yolla peygamberlerine iletme-
sidir” demek mümkündür (ayrıca bk. Muhsin Demirci, Vahiy Gerçeği, s.
26-27).
Vahiyde “gizlilik” ve “sürat” özellikleri vardır. Vahiydeki sürati, bilgisa-
yarın bir tuşuna basarak kısa bir zaman parçası içinde ciltler dolusu bilgiyi
yükleme, nakletme, kopyalama örneğine bakarak tasavvur edip anlamak
mümkündür.
“Bilinmezlik” vasfı vahyin mahiyeti, ne ve nasıl olduğu konusuyla ilgili-
dir. Vahyin özel bir bilgi iletişim aracı olduğu bilinmekle beraber mahiyet
ve keyfiyeti, neden ibaret olduğu, ilâhî sözün insana vahiy yoluyla nasıl
intikal ettiği; konuşmak için dile, harfe, kelimeye ve sese ihtiyacı bulun-
mayan, konuşması insanın konuşmasına benzemeyen Allah’ın, kendi

16