Page 13 - Kuran Yolu Meal bildinmi bildinmi.com

GİRİŞ

melekler aracılığı ile ulaştırdığı bilgiler ve sözler için de –aşağıda örneği
görüleceği gibi– vahiy kelimesinin kullanıldığı olmuştur. Ancak bunlar
için yaygın olarak ilham terimi kullanılır. İlhamın değeri sübjektiftir;
Peygamber’e gelen vahye aykırı olmamak şartıyla kime gelmişse onun için
geçerli ve dayanak olabilir (Sadrüşşerîa, et-Tavdîh, II, 15).
Kur’an’da vahiy ve aynı kökten fiiller, “vahyetmek, ilâhî sözü, bilgiyi
ulaştırmak” mânasında çok sayıdaki âyette kullanılmaktadır. Vahyin bir-
den fazla şekli vardır:
a) Vahiy meleği Cebrâil belli bir şekle –meselâ bir insan şekline– girerek
gelir, başkalarının da duyup anlayacağı tarzda ilâhî sözü peygambere ulaş-
tırır ya da kendine mahsus şekliyle yalnızca peygambere görünür ve sözü
onun işitmesine uygun olarak kendisine ulaştırır. Hadis kitaplarının vah-
yi anlatan bölümlerinde bu vahiy tarzının örneklerinden bahsedilmiştir.
b) Hz. Mûsâ’ya Tûrisînâ’da ve mukaddes vadide gelen vahiyde olduğu gibi,
ulaştıran görünür bir aracı olmaksızın ilâhî söz işitilir (Meryem 19/52;
Kasas 28/46; Tâhâ 20/12). Bu tarz bir vahye mi‘racda Hz. Peygamber de
muhatap olmuştur.
c) Söz kalbe ve zihne doğrudan veya Cebrâil (Rûhulkudüs) aracılığıyla
iletilir, gönderilir. Hz. Peygamber böyle bir iletişimi şu hadisinde dile
getirmiştir: “Rûhulkudüs kalbime şu bilgiyi getirdi: Hiçbir kimse rızkını
tüketmeden ölmeyecektir. Şu halde Allah’tan korkunuz ve rızkınızı güzel,
meşrû yollardan talep ediniz. Rızkın gecikmesi sizi Allah’ın emirlerini
çiğneyerek onu elde etmeye itmesin. Çünkü Allah’ın katında bulunanlar
ancak O’na itaatle elde edilebilir” (Heysemî, Mecma‘u’z-zevâ’id, II, 71,72).
d) “Mûsâ’nın annesine, ‘Başına bir şey gelmesinden endişe ettiğinde onu
nehre bırak...’ diye vahyettik” (Kasas 28/7) meâlindeki âyette olduğu gibi
Allah’ın iradesi ilham yoluyla bildirilir. Burada vahiy ilham mânasında
kullanılmıştır.
e) “Ve rabbin bal arısına şöyle ilham etti...” (Nahl 16/68) âyetinde bil-
dirildiği gibi Allah, bazı yaratıklarını belli bir bilgi ve beceriye program-
lamış, bu bilgi ve eylem biçimini onların tabiatlarının bir parçası, temel
özelliği kılmıştır.
f) Rüya yoluyla bildirilir. Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur: “Vahiy kesil-
di, sona erdi, geriye yalnızca mübeşşirât kaldı. Bu da doğru bilgi getiren

15