Page 241 - Kuran Yolu Meal bildinmi bildinmi.com

2 / BAKARA SÛRESİ · 158

Tefsiri
158. Safâ ve Merve Kâbe yakınındaki iki küçük tepenin adıdır. Hz. İbrâ-
him, eşi Sâre’nin kıskançlığı sebebiyle diğer eşi Hâcer’le henüz bebek
yaştaki oğlu İsmâil’i ıssız bir araziden ibaret olan Mekke’ye bırakıp Ken‘an
diyarına dönmek zorunda kalmıştı. Bu arada Hâcer su bulmak ümidiyle
iki tepe arasında koşup duruyor, kendisini ve çocuğunu susuzluktan ve
ölmekten kurtarması için Allah’a yakarıyordu. Nihayet Allah, sonraları
Zemzem Kuyusu diye anılan yerden su çıkararak annenin dileğini kabul
buyurdu. İşte görünürde hiçbir ümit ışığının bulunmamasına rağmen,
büyük bir sabır ve metanetle Allah’a güvenini devam ettirip bir sabır ve
tevekkül sınavını başarıyla veren Hâcer’in anısını yaşatmak üzere bu iki
tepe arasında yedi defa gidip gelmek haccın uygulamaları arasında yer
aldı ve bu uygulamaya “sa‘y” denildi (bk. Bakara 2/196-197 vd.). Esasen
hac ve umre ile ilgili bir konuyu içeren ve yıllar sonra inmiş olan bu âye-
tin, sabrın öneminden, sabır ve sebatla Allah’a sığınıp güvenenleri öven
âyetlerin devamında yer alması son derece anlamlıdır. Burada bir bakıma
şöyle denmek istenmiştir: Hâcer, su bulmanın imkânsız gibi göründüğü
bu ıssız çöl ortamında bile Allah’tan ümidini kesmemiş; yerinde oturup
kendisinin ve çocuğunun ölümünü beklemeye razı olmamış; aksine inanıp
güvendiği Allah için hiçbir şeyin imkânsız olmadığını düşünerek sabırla su
aramaya devam etmiş, sonunda da aradığını Allah ona lutfetmiştir. Allah
insanları her zaman bu şekilde sınamalardan geçirebilir; Hâcer’in göster-
diği inanç, ümit, sabır, tevekkül ve kararlılığı gösterenler de bir şekilde
Allah’ın keremine nâil olurlar. Nitekim biraz önce geçen 143. âyette de
“Allah imanınızı asla zayi edecek değildir. Çünkü Allah insanlara karşı çok
şefkatli, çok merhametlidir” buyurulmuştu.
Câhiliye döneminde Safâ tepesinde İsâf, Merve tepesinde Nâile isim-
li iki put bulunuyordu. Putperest Araplar da bu iki tepe arasında gidip
gelirler (sa‘y) ve adı geçen putların yanında kurban keserlerdi. İşte bu
putperest geleneğinden dolayı müslümanlar bu iki tepe arasında sa‘y
etmekten çekinince, bunda bir günah ve sakınca bulunmadığını bildiren
âyet nâzil oldu. Âyetteki tavaf kelimesi, bu “iki tepe arasında gidip gelme”
anlamında olup hac ve umre ibadetiyle ilgili terminolojide bu fiilden,
sözlükte “koşma” anlamına gelen sa‘y diye söz edilir.

243